Türkçe Öğretmenliği Ders Notlarım: DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU ESERİNİN İNCELEMESİ

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ

ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ

TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ

TÜRK KÜLTÜRÜNÜN DEĞİŞİMİ

Dr. ..............

9. HARİCİYE KOĞUŞU ESERİNİN İNCELEMESİ

smntsn

MAYIS/2012

Peyami Safa:

Kendi kendini yetiştirmiş, kültürlü, çok yanlı bir yazardır. Bu niteliği dolayısıyla birçok bilgi dalında yazabilmiştir. Estetik ve sosyal bilimlerin hemen her kolunda (resim, musiki, edebiyat… gibi) bilgi ve görüş sahibidir. Bu ilimlerin Doğu ve Batı’daki gelişmelerini izleyerek fıkra ve makalelerinde, hatta (biraz kusur sayılacak genişlikte ) romanlarında kullanmıştır. Hele tıp, sosyoloji ve psikolojideki malumatı bu ilimlerin uzmanlarını imrendirecek kıvamdadır. Romancılıktaki kudreti ölçüsünde roman nazariyelerini de bildiği görülmektedir. Batı yayınlarından okuduğu şeyleri aynen tekrarlamayıp kendince bir senteze kavuşturması, seçkin ve aydın kişiliğini belirtmektedir.
Kendi kendini yetiştirmiş bulunması, çok eser vermesi (150 ye yakın) çoğunu Server Bedi imzasıyla yazdığı eserlerde halka hitap etmesi, malumatını yer yer ciddi romanlarına da geçirmesi sanatını az çok zedelemiştir, denebilir. Ancak çağdaş fikir konularındaki derinliği ile asıl romanlarında görülen sanatkârlık tasası ona, benzersiz bir kişilik kazandırmıştır. Peyami Safa, ortalama 20 bin makale ve fıkranın, 150 ye yakın basılı eserin sahibi olarak siyasi ,iktisadi ,edebi ,felsefi…hemen her alanda fikirler savunmuş, görüşler ileri sürmüştür. Bu fikirlerle hareket yaratıp uygun veya karşıt tezlerin doğuşlarını görmüştür.1936 da çıkan Kültür Haftası ve 1953 ten 1960 a kadar yayınladığı Türk Düşüncesi dergilerinde bazı fikirlerini sistem haline koymuştur. Ayrıca Türk devrimlerini tarafsız ilim usulüyle inceleyen ve milliyetçilik ,insanlık, felsefe, dil, sanat, millet ve doktrinler üzerinde görüşlerini açıklayan Türk İnkılabına Bakış (1993),Büyük Avrupa Anketi(1938) ,Felsefi Buhran (1939) (1962) adlı eserleri vardır.

(Üstteki bilgi Wikipedia.org’dan alıntıdır.)

OLAY ÖRGÜSÜ

Hastanedeki çocuklar hastane ortamının verdiği olumsuz etkilerden dolayı ağlayıp sızlamaktadırlar. Bu çocukla kendi başlarına büyümektedirler ve yakalandıkları hastalığı sekiz yaşından beri çekmektedirler. Çocuklardan biri doktora gider ve bacağını gösterir. Doktor çarenin ameliyat olduğunu söyler. Çocuk annesine ameliyat olacağını söyleyemez. Paşayla birlikte konuşurken hastalığı hakkındaki sorulara kaçamak cevaplar verir. O arada dönüp dururken yanına paşanın kızı Nüzhet gelir. Nüzhet, ondan yaşça büyüktür; ancak hasta çocuk kendisinin de tarif edemediği bir sevgiyle Nüzhet’i sevmektedir. Uyuyamadığı gece yanına gelen Nüzhet’i de bu duygular içindeyken bir kere öpmüştür.

Nüzhet’i Doktor Ragıp adında biri istemektedir. Kahramanımız sabah olunca Kadıköy’e gider. Geri geldiğinde ise anlayamadığı bir havayla karşılaşır. Nurefşan’ın söylediğine göre Doktor Ragıp Bey’in annesi gelmiştir ve Nüzhet’le Doktor Ragıp’ın söz konuları konuşulmuştur. Nüzhet ise bu olayı başka türlü anlatmıştır. Nüzhet’in yalan söylemesine çok kızmasına rağmen Nüzhet kahramanımızı ikna etmiştir. Paşa kahramana Doktor Ragıp hakkındaki düşüncelerini sormuştur. Kahramanımız ise Doktor Ragıp’ı Nüzhet’e yakıştıramamıştır. Bunu duyan yengesi de kahramana kızgınlık duymuştur. Geçen günlerden sonra kahraman evine dönmüştür.

Hastalığı iyice artmıştır. Öyle bir dereceye gelmiştir ki bacağının kesileceği bile söylenmiştir. Bir süre sonra ise hastaneye yatırılması kararlaştırılmıştır.

Çok zor günler geçiren hasta çocuk ameliyat olduktan bir süre sonra bacağının kurtulduğunu öğrenir. Bu süre içinde paşa rahatsızlanmıştır ve Nüzhet, Doktor Ragıp ile evlenme aşamasına gelmiştir.

KİŞİLER

Hasta Çocuk: Romanın başkişisi olan hasta çocuğun isminden romanda bahsedilmez. Hasta Çocuk, 15 yaşındadır. 8 yaşından beri dizindeki meçhul hastalıkla uğraşır. Dizinden iki defa ameliyat olan çocuk, bir üçüncüsüne de hazırlanmaktadır. Bu hastalık onda derin bir ukde yaratmıştır. O, dışının perişanlığını içinin derinliği ile kapatmaya çalışır. Çok acı çektiği, kültürlü ve felsefi düşünce tarzına aşina olduğu için 40-50 yaşın tecrübesine sahiptir.

Nüzhet: Nüzhet, neşe, eğlence, sevinç ve ferahlık anlamlarına gelir. Varlıklı bir ailenin 19 yaşındaki tek evladıdır. Bu nedenle şımartılmış ve çocukluktan hala kurtulamamış bir yapıya sahiptir. Romanda Nüzhet'in fiziksel özelliklerine: de yer verilir. Nüzhet, -ela gözlü ve kumral saçlıdır. Ancak, bu özellikleriyle ön planda çıkmaz.

Doktor Ragıp: Dr. Ragıp 35 yaşındadır. "Uzun boylu, seyrek, ince ve sarı saçlı, etlerinin her parçası aynı pembelikte ve sıhhatli bir başlıdır… Daima gülmeye alışmış ve ciddi halinde bile gülümseyen bir ağzı vardır. Doktor Ragıp, dış görünüşünün yanında, iç dünyası, basit bir gençtir. Köşke yemeğe geldiği, zaman çocuk ve Paşa'nın çatışmasına da yol açan fikirlerinden bu basitliği anlayabiliriz. Çocuk hem hayranlıkla hem de kıskançlık duygulan ile Dr. Ragıp'a bakar. Ancak onu eleştirmekten de çekinmez.

Paşa: Kahramanın uzaktan bir akrabası ve Nüzhet'in babasıdır. Altmış yaşını geçen Paşa, Erenköy'de bir köşkte oturur. Paşa, gençliğinde Paris'te bulunmuş olmasının da etkisiyle tam bir Paris hayranıdır. Romanın başında Paşa ile çocuğun arası çok iyidir. Hasta çocuk, köşkte kaldığı zamanlarda Paşa'ya kitap okur. Paşa, çocuğun düşünceleri de önem verir. Dr. Ragıp, Nüzhet'i istediğinde çocuğun fikrini sorar. Romanın sonlarında Paşa ile çocuğun arası bozulur. Dr. Ragıp'ın yemeğe geldiği bir akşam, Fransız dilinin kullanımı ile ilgili bir tartışma çıkar. Çocuk, Paşa ve Dr. Ragıp'a ters düşen fikirlerini açıklar. Bu tartışma Paşa'nın bir anda hislerini değiştirir ve çocuğa karşı cephe almasına neden olur.

Yenge: Üzerinde durulmayan kişilerden biridir. Romandaki en büyük etkinliği kızı Nüzhet’i Dr. Ragıp ile evlendirmek istemesidir. Nüzhet ile Hasta Çocuğun yakınlaşmalarını önlemek için de kızına, çocuğun hastalığının bulaşıcı olduğunu söyler. Yengesinin bu davranışları, çocuğu çok etkiler ve köşkten ayrılmak ister.

Hastanın Annesi: Fiziksel ve ruhsal yönden romanda ön planda olmayan bir kişidir. Ancak kahraman, annesinin hasta olduğunu bildiği ve ona irmekten çekindiği için hastalığı hakkında ona bilgi vermekten kaçınır.

Nurefşan: Köşkün hizmetçisidir. Nüzhet'in Ragıp ile evleneceğini çocuğa söyler ve Nüzhet'in yalanını ortaya çıkarır. Kendisi de tıpkı çocuk gibi Nüzhet'in Dr. Ragıp ile evlenmesini istemez.

ZAMAN VE MEKÂN

Olay 3 ayrı mekânda geçmektedir. Hastane, çocuğun kenar mahallelerin birinde bulunan evi ve Erenköy’deki köşktür.

Çocuk, hastaneye ve kendi mahallesine "hastalık/sıhhat",
Erenköy çevresine ise "ümit/ümitsizlik" açısından bakmaktadır.

Zaman olarak, romanda anlatılanlar 1915 yılında geçer. Romanın olay zamanının yönü 1915 yılını göstermektedir. 1915 senesi, aynı zamanda Birinci Dünya Savaşı'nın en acılı dönemi olarak bilinir. Ancak, romanda bu dönemin olaylarına pek yer verilmemiştir.
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu romanının zaman göstergesi, yapılan iki geriye dönüşle
gösterilir. Yapılan geriye dönüşle kahramanın olayı yaşadığı anlardaki hali, ferdi
23 geçmişi ve anlatma zamanına ait bazı dikkatleri tanıtılır. Bu üç ayrı zaman diliminde ağırlık, olayın yaşandığı dönem üzerinde toplanmaktadır. Bu dönemdeki bazı
hadiselerin çocuk tarafından anlaşılmadığı görülür. Dolayısıyla eserin kaleme alındığı
zamanlarda bu durum sezilip dile getirilmiştir.

BAKIŞ AÇISI

Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, otobiyografik bir romandır. Dolayısıyla eserde, 1. kişi ağzından anlatıcı görülür. Romanın başkahramanı 15 yaşında isimsiz bir çocuktur. Kahraman anlatıcı olarak da adlandırabileceğimiz bu çocuk, eserdeki fonksiyonu gereği hem anlatıcı,
hem de anlatılan durumundadır. Onun görmediğini, bilmediğini, okuyucu da
görmez, bilmez. Bu özelliklerinden dolayı dar bir çerçevede kalmış otobiyografik
romanlarda, romancının yaratma hürriyeti de büyük ölçüde kısıtlanır.