ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ

ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ

TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI

..................

smntsn

MAYIS 2012

A-  YAZILI SINAV SORULARI

Yazılı Sınav Sorularının Yazımında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

·         Sınavda yer alan sorular mutlaka açık-anlaşılır olmalı ve olabildiğince az kelimeyle ifade edilmelidir. Sorularda yazım ve imla hatası yapılmamalıdır.

·         Mümkün olduğu durumlarda, az sayıda uzun cevap gerektirecek sorular sormak yerine, çok sayıda kısa cevap gerektirecek sorulara yer verilmesi sınavın güvenirliğini ve kapsam geçerliğini arttırır.

·         Her soru tek bir davranışı ölçüyor olmalıdır. Bir soruyla birden fazla davranışı ölçmek puanlamayı güçleştirir.

·         Sınav soruları çok önceden hazırlanmalı, mümkünse ölçülecek davranışlarla ile ilgili çokça soru yazılıp, bunların içinden en iyileri seçilerek kullanılmalıdır. Soruların çoğaltılması önceden yapılmalıdır.

·         Yazılı sorularına verilen cevapların puanlanmasında mutlaka önceden hazırlanmış bir cevap anahtarı ya da dereceli puanlama anahtarı kullanılmalıdır.

·         Yazılı sorularına verilen cevaplar puanlanırken, yazılı kâğıdının hangi öğrenciye ait olduğu bilinmemelidir. Aksi taktirde, subjektif olan puanlama daha da subjektif hale gelir ki bu da puanların güvenirliğini düşürür.

·         Puanlama yaparken puanlayıcının yorgunluk, açlık gibi olumsuz etkiler altında olmamasına dikkat etmesi puanların güvenirliği açısından önemlidir.

·         Eğer öğrencilerin istenilen cevabın yanı sıra fazladan da bir şeyler yazma olasılığı varsa, yazılan bu ekstra cevaplarda doğru cevaba ters bir ifade bulunduğunda eksi puanlama uygulanacağına dair öğrencilerde uyarılarak puanlama bu şekilde yapılmalıdır.

B-   ÇOKTAN SEÇMELİ TEST MADDELERİ

Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Yazımında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

·         Çoktan seçmeli testlerin madde kökü ve tüm seçenekleri açık, anlaşılır ve olabildiğince kısa olmalıdır.

·         Çoktan seçmeli test maddelerinin seçeneklerinde “çoğunlukla, bazen, nadiren” gibi kesinlik ifade etmeyen kelimeler kullanılmamalıdır.

·         Test maddelerinin yazımında sınava girecek bireylerin düzeylerine uygun bir dil kullanılmasına dikkat edilmelidir.

·         Doğru cevap belli bir örüntüde yerleştirilmemelidir.

·         Çoktan seçmeli testteki her hangi bir maddenin cevabı diğer bir maddenin kökünde ya da seçeneklerinde yer almamalı, ipucu verilmemelidir.

·         Çoktan seçmeli bir testte yer alan tüm maddelerin seçenek sayısı birbirine eşit sayıda olmalıdır.

·         Test maddelerinin gerek kökü gerekse seçeneklerindeki ifadeler belirli bir kaynaktan aynen alınmamalıdır.

·         Çoktan seçmeli testteki her bir doğru seçenek sayısı (A’ların, B’lerin... toplam sayısı) yaklaşık aynı oranda yerleştirilmelidir.

·         Çoktan seçmeli test maddelerinin seçenek sayısı cevaplayıcıların seviyesine uygun olmalıdır.

·         (İlköğretim dördüncü sınıf seviyesine kadar üç seçenek, lise seviyesine kadar dört seçenek, lise ve üzeri beş seçenek tercih edilmelidir.)

·         Çoktan seçmeli test maddelerinin madde kökünde ve seçeneklerinde olabildiğince olumsuz ifade kullanılmamalıdır. Şayet kullanılmış ise olumsuz ifade dikkat çekici şekilde (altı çizili, kalın vb.) belirgin yazılmalıdır.

·         Birbirinin zıddı seçeneklerin kullanılmamasına dikkat edilmelidir.

·         Çoktan seçmeli testte yer alan bir maddenin çeldiricileri diğer maddelerin doğru cevapları arasından seçilebilir.

·         Çoktan seçmeli testlerde yer alan maddelerin kolaydan zora doğru sıralanması önerilir.

C-  DOĞRU-YANLIŞ TESTLERİ

Doğru-Yanlış Testlerin Özellikleri:

·         Cevaplar D-Y halindedir,

·         Zamanın çoğu okumaya ve cevabı bulmaya ayrılır,

·         Soru sayısı çoktur,

·         Puanlaması objektiftir,

·         Şans başarısı yüksektir,

·         Puanlaması kolaydır.

Doğru-Yanlış Testlerin Özellikleri:

·         Cevaplar D-Y halindedir,

·         Zamanın çoğu okumaya ve cevabı bulmaya ayrılır,

·         Soru sayısı çoktur,

·         Puanlaması objektiftir, kolaydır,

·         Şans başarısı yüksektir.

D-  SÖZLÜ SINAVLAR

Sözel iletişim becerilerinin ölçülmesinde kullanılabilen tek ölçme yöntemidir.

Özellikleri:

·         Cevaplar sözlüdür,

·         Sınav bireyseldir,

·         Soru sayısı azdır,

·         Her öğrenciye farklı sorular olacağından ağırlıkları eşit olmayabilir,

·         Puanlaması genel izlenime göre yapılır,

·         Öğrencinin bireysel özelliği cevaplama davranışını etkiler,

·         Puanlamaya öğrencinin konuşması, giyimi gibi nedenler karışabilir.

Sözlü Sınavların Yazılmasında Dikkat Edilecek Hususlar:

·         Anlaşılır ve açık yazılmalı,

·         Sorular sınavdan önce hazırlanmalı,

·         Puanlama anahtarı önceden hazırlanmalı,

·         Uyulması gereken davranışlar önceden bildirilmeli.

E-   KISA CEVAPLI TESTLER

Kısa cevaplı testler, öğrencinin bir sözcük, bir rakam, bir tarih ya da en çok bir cümle ile cevaplandırabileceği maddelerden oluşur. Kısa cevaplı testler, cevabı öğrenci tarafından hatırlanıp yazılan maddeler grubunda yer alır. Bu özelliğiyle yazılı (essey) tipi sınavlara yakındır.

Kısa cevap maddeleri öğrencinin aklının estiği cevabı yazmasına izin vermez.
İstenilen cevapların kısa ve belirgin olması, kısa cevap testlerinin puanlanmasını, tam olmasa da oldukça nesnel yapar. Objektif testler grubunda düşünülebilir.
Kısa cevap maddesi, cevabı öğrenci tarafından hatırlanıp yazılan tek objektif madde tipidir.

Kısa cevap testlerinin özellikleri

·         Verilecek cevaplar kısa olduğu için bu tür sınavlarda çok sayıda soru yer alır. Bu şekilde geçerlik ve güvenirlik artar.

·         Şans başarısının puana karışma riski yoktur. (Çok düşüktür) Şans hatasının puanlara karışma olasılığının düşüklüğü geçerliği ve güvenirliği olumlu yönde etkiler.

·         Kısa cevap maddelerinin hazırlanması oldukça kolaydır. Bu durum özellikle olgusal bilgilerin (Kim – nerede – ne zaman gibi) yazılmasında geçerlidir.

·         Cümle uzunluğundaki cevaplar bazen doğru ve yanlışı birlikte içerebilir. Böyle cevapların doğruluğu puanlayıcıya kalır. Yani puanlamanın tam anlamıyla nesnel olduğu söylenemez.

·         Olgusal bilgileri ölçer.

Kısa cevap maddesi yazmada göz önünde bulundurulması gereken hususlar

·         Her maddenin tek bir doğru cevabı olmalıdır. Yoruma açık durumlar soru olarak kullanılmamalıdır.

·         Maddelerin ifadesinde, cevabın bulunmasına ilişkin ipuçlarından kaçınılmalıdır.

·         Testte biri diğerinin cevabı olan maddeler bulunmamalıdır.

·         Kitaptan ya da başka bir kaynaktan alınan cümle bir kelime çıkarılarak aynen yazılmamalıdır.

·         Maddelerde cevapların yazılması için bırakılan boşluklar eşit olmalıdır.

·         Bir cümlede çok sayıda boşluk bırakılmamalı ve cümlelerden sadece anahtar niteliğinde ve önemli sözcükler çıkarılmalıdır.

·         Cevap yeri olarak bırakılan boşluklar, puanlamayı kolaylaştıracak biçimde düzenlenmelidir. (Sayfanın solunda ya da sağında). Bir testin daha sonra tekrar kullanılması düşünülüyorsa ve ilkokul düzeyi dışındaki eğitim düzeylerinde kısa cevap testlerin uygulanmasında ayrı bir cevap kâğıdı kullanılabilir.

F-    EŞLEŞTİRME MADDELERİ

·         Eşleştirme maddeleri, iki grup halinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi öğelerinin eşleştirilmesini gerektirir. Eşleştirme maddelerinde; terimlerle onların anlamları, sembollerle onların adları, yazarlarla eserleri, tarihi olaylarla onların geçtiği tarihler, problemlerle çözümleri gibi bilgilerin eşleştirilmesi istenir. Çoktan seçmeli maddelerin değiştirilmiş şeklidir.

·         Cevapların seçileceği sütun alfabetik sıra ya da tarih sırasına göre düzenlenmelidir.

·         Eşleme takımını oluşturan maddeler aynı sayfada yer almalıdır.
Yönergede eşleştirmenin neye göre yapılacağı, cevapların nasıl işaretleneceği açık ve anlaşılır bir dille belirtilmelidir. (Her ifade kaç kez kullanılacak gibi.)

·         Seçeneklerin uzunlukları ve anlatım biçimleri benzer olmalıdır.

G-  ÖDEV VE PROJELER

Bir konu hakkında derinlemesine inceleme yapılması amacıyla verilen soru(lar) veya görev(ler)e “ödev ya da proje” adı verilir.

Alıştırma ödevleri:    Herhangi bir davranış veya beceri kazanıldıktan sonra verilir.

Hazırlık ödevleri:      Bir konu ya da bölüm başlamadan önce verilir.

Geliştirici ödevler:    Yeni projelerle bilgi ve beceri uygulamalarıdır.

Yaratıcı ödevler:       Özgün bir eser ortaya koymaya yöneliktir.

Proje: Dersler için önemli olan ve öğrencilerin ilginç buldukları etkinliklerle öğrencileri meşgul eden yoğun tecrübelerdir.

·         Projeler, bir kaç hafta ya da ayda tamamlanabilen genişletilmiş performans görevleri olarak düşünülebilir.

·         Öğrencilerden bireysel ya da grup olarak proje yapmaları istenebilir.

·         Ödev ve projelerle öğrencilerin birçok çalışma yapması, üst düzeyde beceriler göstermesi beklenir.

·         Öğrencilerin birçok becerisinin geliştirilmesi açısından ödev ve projeler hem yararlı hem de gereklidir.

Ödev ve Projelerin Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Proje kapsamı ve tamamlanması için verilen süre kesin ve net bir şekilde açıklanmalıdır. Her öğrenciye veya gruba farklı sorular/konular verilmelidir. Projenin gerçekleştirilmesine ilişkin aşamaların açıkça belirtildiği bir çalışma planı hazırlanmalıdır.

·         Sorular/konular öğrencilerin kendi başlarına yapabilecekleri ve üstesinden gelebilecekleri düzeyde olmalıdır.

·         Öğretim elemanı, kaynak konusunda yönlendirme ve yardımda bulunmalıdır.

·         Puanlama için dereceli puanlama anahtarı hazırlanmalı ve bu anahtar öğrencilere de açıklanmalıdır.

H-  Portfolyo Değerlendirme

Portfolyoda öğrenci ne biliyor sorusuna cevap aranırken, öğrencilerin birbirleriyle olan farkları değerlendirilmez.

Öğrencinin gelişimini, velisinin ve öğretmenlerinin izleyebilmesine olanak sağlayan bir çalışmadır. Sınıf içi etkinliklerin bir araya getirilip, yansıtılmasıyla oluşan portfolyo, aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme yöntemidir.

Portfolyoda, öğrenci ne öğrendi, öğrenirken hangi yolları izledi, yeteneklerini kullanabildi mi, hangi soruları sordu, işbirliği yaptı mı, iletişim becerilerini kullandı mı gibi incelemeler yapılabilir.

Portfolyolar niçin kullanılır?

ü  Öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek

ü  Alternatif bir değerlendirme yöntemi geliştirmek.

ü  Gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek

ü  Gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak

ü  Yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek

ü  Kendi çalışmalarını değerlendirmesine yardım etmek

ü  Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı kurmasını sağlar

ü  Öğrenme sürecindeki performansını izlemek

ü  Üst eğitim kurumlarındaki öğretmenlere öğrenciyi tanıtmak

ü  Değerlendirme sürecine öğrenciyi, öğretmeni, aile ve arkadaş grubunu da katar.

ü  Öğretimi öğrenci merkezli duruma getirir.

ü  Öğrencide sorumluluk geliştirir ve öğrenciyi aktif kılar.

Kaynaklar

Özçelik, Durmuş Ali; Ölçme ve Değerlendirme, ÖSYM, Ankara, 1998.

Tekindal, Satılmış; Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, 2008.

Gömleksiz, Müfit; Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul.

Bahar, Doç.Dr.Mehmet; Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri Öğretmen El Kitabı, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.

Türkçe Ders Notları ve Ödevleri tüm içeriği by http://turkcedersnotlarim.blogspot.com/ is licensed under a Creative Commons Attribution-Gayriticari-ShareAlike 3.0 Unported License.
Bu lisansın kapsamı dışındaki izinler http://turkcedersnotlarim.blogspot.com/p/hakknda.html adresinde mevcut olabilir.