Türkçe Öğretmenliği Ders Notlarım: GELİŞİM VE ÖĞRENME PSİKOLOJİSİNDE KULLANILAN ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ

GELİŞİM VE ÖĞRENME PSİKOLOJİSİNDE KULLANILAN ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ

Bir bilim dalı olarak psikoloji, sistematik bilgiler bütünüdür.

Psikolojide bilgiyi elde etmek için, davranışların ve ilgili diğer olayların gözlenmesi ve ölçülmesi gerekir.

Öncelikle psikoloji biliminin temel amaçlarına bir gözatalım:

Psikoloji biliminin temel amaçları şunlardır:

Betimleme: Birbiriyle ilişkili davranışların ve davranışları belirleyen koşulların saptanmasına yönelik araştırmalar yapma ve “NE” olduğunu anlamaya çalışma.

Yani betimleme DAVRANIŞI kavramak, davranışın oluşumunu sağlayan unsurları incelemektir.

Açıklama: Davranışları açıklayan genel ilkelerin ve kuramların ortaya konmasıdır. Betimleme ve açıklama amaçları gerçekleştirilmesiyle, Davranışları anlamak mümkün olur.

NASIL, NEDEN sorularına cevap ararız.

Yordama: Araşştırmalardan elde edilen bulgulara veya temel ilke ve/veya temel ilke ve kuramlara dayanarak davranışarı önceden tahmin etmeye yönelik amaçtır. Şu an eldeki verilere bakarak geleceği kestirmektir.
Kontrol: Bu amaç ise, Davranışların istenen bir düzeye veya biçime getirilmesidir. Davranışların kontrolünde de araştırma bulgularına ve/veya temel ilke ve kuramlara dayanılır.

Bu amaçlar birbirini izleyen aşamalar niteliğindedir. Ancak psikolojide kullanılar her araştırma yöntemi bu amaçların tümünü birden gerçekleştirmez.

Psikoloji bilimi, insan davranışlarını anlama amacını gerçekleştirebilmek için, bu konuda geçerli ve güvenilir bilgiye ihtiyaç duyar.

Bu bilimsel bilgilere ulaşmak için kullanılan araştırma yöntemleri anlatalım:

Betimsel araştırma teknikleri

Betimsel tekniklerin amacı davranışları tanımlamak, ortak özelliklerine göre sınıflamak ve birbirleriyle ilişkili olanları belirlemektir.

Bilimsel araştırma tekniklerinden bir tanesi doğal gözlemdir:

1.1.Doğal Gözlem:

En eski bilgi toplama tekniklerindendir. Doğal gözlemde insan davranışı doğal ortamda, araştırmacının herhangi bir müdahalesi olmaksızın gözlenir. Araştırmacı koşulları etkilemeye veya değişkenleri kontrol etmeye çalışmaz.

Araştırmacı, İnsanların doğal ortamlarındaki davranışlarını ve bu davranışları etkileyen değişkenlerle birlikte kapsamlı bir biçimde betimler.

Sonraki deneysel araştırmalara iyi bir temel olur.

1.2.Sistematik gözlem:

Araştırmacı ilgilendiği belli bir konuda ve belirlediği koşullar altında, insan davranışını gözler. Davranışlar bir elemeden geçirilir ve sadece konuyla ilişkili davranışlar gözlenir. Psikolojinin tüm dallarında sık olarak kullanılır.

Örnek olarak öğrencilerin sınıf içi davranışlarını belirlemek için öğretmen, uzmanlar tarafından hazırlanmış gözalem formlarından yararlanarak sistemli gözlem gerçekleştirebilir.

1.3.Testler:

Kişilik özellikleri, genel ve özel yetenekler, ilgi ve tutumlar, belli bir konudaki bilgi veya belli davranış ve özellikleri ölçmek için kullanılan araçlardır.

Testlerin geçerli ve güvenilir olması gerekir.

Geçerlilik,bir ölçü aracı olarak testin ölçmeyi amaçladığı özelliği ne ölçüde öçebildiğini gösterir

Güvenilirlik ise testin değişik uygulamalarda ne dereceye kadar tutarlı ölçme yaptığını, hatalardan arınık ölçme yapıp yapmadığını gösterir.

Her iki teknik özel bazı yollarla belirlenir.

1.4.Anket:

Kişilerin belirli konularda duygu, düşünce ve tutumlarını saptamak amacıyla hazırlanmış yazılı soru listeleridir.

1.5.Olay İncelemesi:

Bireyin geçmişi, ailesi ve çevresindeki kişilerle ilişkileri, sorunları gibi konularda bireyin kendisinden ve diğer kaynaklardan ayrıntılı bilgi toplama yöntemidir.

Böylece durumu analiz edebilir ve değerlendirme yapılabilir.

2. Deneysel Yöntemler

Bu tür yöntemlerle yapılan araştırmaların temel amacı, davranışın nedenlerini ve ön belirleyicilerini saptamaktır.

Deneyi yapan kişi:

(1) Bir şeyleri değiştirir ya da düzenler

(2) Diğer koşulları olabildiğince sabit tutar

(3) Değişikliklerin ya da değişimlerin incelenen durum/koşul üzerindeki etkisini saptamaya çalışır.

Kısacası: Böylece bir neden-sonuç ilişkisi koymaya çalışır.

Değişkenler (variable) “gözlenebilen ve farklı değerler alabilen özellikler” olarak tanımlanabilir.

Örneğin cinsiyet değişkendir. Erkek, dişi olmak üzere iki farklı değer gösterir.

İnceleme açısından İdeal olarak değişkenler sayısal değerlerle ölçülüp ifade edilmesi tercihtir. Başarı durumu, puan, boy, kilo, yaş... gibi. Böylelikle istatistiki açıdan işlem yapılabilir bir hale getirilmektedir.

Bir denede değişikliğe uğratılan değişkene “bağımsız değişken” denir. Bağımsız değişken sonuç üzerinde etkili olan (ETKİLEYEN) ve böylece NEDEN durumunda olan değişkendir. Etkilenen değişken ise değişime uğratılmayan yani “bağımlı değişken” dir. Böylece “bağımlı değişken” bir deneyde ETKİLENEN ve SONUÇ olarak gözlenen değişkendir.

Bağımsız değişkeni (Etkileyen) değiştirme:

Bir deneyde belirli bir neden yine belirli bir sonucu doğurur.

Araştırmacı, neden olduğunu düşündüğü değişkeni bir labaratuar ortamında oluşturur ve ona değişik değerler vererek sistematik olarak değiştirir. Bu işleme maniplasyon, değişimlenen değişkene de bağımsız değişken denir.

Örneğin kaygının öğrenmeye etkisini araştıran bir deneyde, kaygı bir denek değişkenidir.

Değişimlemenin bağımlı değişkene etkisini gözleme:

Kişideki davranış değişimini gösterir.Deney bulguları, davranışın bağımsız değişkene göre değiştiğini gösterirse, araştırmanın denencesi desteklenmiş olur.

Diğer değişkenleri kontrol etme:

Diğer değişkenleri de kontrol etmek gerekir. Sizin değişkeninizin yanında bir çok değişme ihtimali olan diğer etmenler de vardır. Sağlıklı bir analiz için sadece seçtiğimiz bağımsız değişkenin değişmesi gerekmektedir. Diğerleri her deneyde eşit noktada tutulabilirlerse sonucun bağımsız değişkene bağlanması mümkün olur.

Deneysel Araştırma konusu:Uyku süresi ile başarı arasında nasıl bir ilişki vardır?

Hipotez (denence): Uyku süresi azaldıkça başarı azalır.

Araştırmanın bağımsız değişkeni: Uyku süresi (zaman birimi olarak)

Deney grubu: 10 kişi	Sınavlar: 1. sınav 2. sınav 3. sınav 4. sınav	Uyku süresi: 9 saat 8 saat 6 saat 4 saat	Sonuç:
Kontrol grubu: 10 kişi	Sınavlar: 1. sınav 2. sınav 3. sınav 4. sınav	Uyku Süresi: 9 saat 9 saat 9 saat 9 saat	Sonuç:

Araştırmanın bağımlı değişkeni: Başarı düzeyi (puanların Aritmetik ortalaması oalrak)

Ara Değişkenler: Yaş, Zeka, cinsiyet, çalışma ortamı, uyuma ortamı... vb. Bu değişkenler sabit tutulmalı ve sonuç üzerine etkisi yok edilmelidir. Eğer sabit tutulamazsa bağımsız değişkenin bağımlı değişkene etkisinden söz edilemez.

Araştırma deseni: Yaş, zeka düzeyi, cinsiyet, uyku süresine verilen tepki yönünden eşitlenen iki grup alınır. Deney grubunda bağımsız değişken arttırılırken kontrol grubunda bağımlı değişken sabit tutulur. Sonuçta uykunun başarıya olan etkisi değerlendirilecektir.

3.İstatistiksel Yöntemler:

İncelenecek değişkenlerin istatistiksel bir yöntem seçilerek edğişkenler arasındaki ilişkinin derecesinin belirlenmesine diyoruz.

AMACI: Davranışların betimlenmesine yöneliktir.

Değişkenler arasındaki ilişki derecesinin istatistiksel bir yöntemle belirlenmesi.

Değişkenlerden biri arttıkça diğeri azalıyorsa bu ilişkiye istatistikte KORELASYON denir.

Korelasyon -1 ile +1 arasında değişen bir değerdir.

+1 e yaklaştıkça iki değişken arasında pozitif ve yüksek bir değer vardır

-1 e yaklaştıkça iki değişken arasında negatif ve yüksek bir değer vardır.

İnsanın gelişim ve öğrenme sürecini incelemek için birden çok yöntem kullanılması gerekir. Tabiki her yöntemin avantajı ve sınırlı yönleri olabilir. Esas olan, amaca uygun, doğruya en yakınbulguya ulaştıracak yöntemi seçebilmektir.